Burnun yapısı ve fizyolojik işlevi

Burun önemli bir organdır ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Burun solunum sisteminin ilk bölümüdür. Burundan geçen havanın solunum sistemine geçmeden önce iletilmesi, ısıtılması, nemlendirilmesi ve filtrelenmesinden sorumludur. Burun aynı zamanda koku duyusundan sorumlu olan koku alma organıdır. Nefes alma anında, hava burun deliklerinden burun boşluğuna girer ve farenks, trakea, bronşlar ve son olarak akciğerlerden geçmeye devam eder. Burnun yapısı ve fizyolojik işlevi aşağıdaki yazıda detaylı olarak anlatılacaktır.

içerik

• 1. Burun yapısı
• 2. Burnun İşlevi

1. Burun yapısı

Burun üç bölümden oluşur: dış burun, iç burun ve paranazal sinüsler.

1.1 Dış burun

Dış burun, mukoza ile kaplı kıkırdaklı bir iskelet, kasları kaplayan bileşenler ve deriden oluşur. Kıkırdak sayesinde dış burun çökmez, burun boşluğundan hava sirkülasyonu sağlanır.

Dış burun piramit şeklinde bir yapıya sahiptir, burnun tabanı yukarıda, gözler arasında, alına bağlı, burun ucu ile süreklidir. Burun tabanından burun ucuna kadar olan mesafe burun köprüsüdür (veya burun köprüsü).

Burun ucunun altında, burun deliklerinin hareketli kısmı ile ayrılan iki ön burun deliği bulunur. Burun deliklerinin dışında, nazolabial kıvrım adı verilen yanaklarla bir oluk oluşturan burun kanadı bulunur.

a. Burnun kıkırdaklı iskeleti

Burnun üst kısmının destekleyici yapısı çoğunlukla kemikten yapılır. Burun, alnın ön kemiği ile ilgili olan iki burun kemiğine sahiptir.

Bu burun kemikleri bir araya gelerek burun köprüsünü oluşturur. Burun kemikleri genellikle dikdörtgen, uzun, küçük, farklı boyut ve şekillerdedir.

Burun kemiği genellikle yüzün ortasında simetrik iki kısma ayrılır.

Burun kemiği aşağıdaki gibi parçaları içerir:

• İskelet yüzeyi: Dış yüzey genellikle dışbükeydir ve burun kasları ile kaplıdır. İçinde damarları içeren küçük bir oluk vardır.

• Kaplinler: Burun kemiklerinin burun kısımlarını birbirine bağlayan dört eklemi vardır.

B. burun kıkırdağı

Burun kıkırdağı, burnun yapısını ve işlevini destekler.

Burun kıkırdağı genellikle Kollajen, Protein ve diğer bazı bileşenlerden oluşur.

Burun kıkırdağı şunları içerir:

• İki yan burun kıkırdağı üçgen, düz bir yapıya sahiptir ve burun kemiklerinin altında bulunur.

• Alar kıkırdak büyüktür, burnun üst kısmının her iki yanında yer alır ve U şeklinde kavislidir.

• Küçük burun kıkırdağı, büyük alar kıkırdağı lateral burun kıkırdağına bağlayan medial boşlukta bulunur.

• Dörtgen nazal septum, burun kemiğini lateral kıkırdağa bağlayan kemikli nazal septumun üçgen şeklindeki medial boşluğunda orta hatta yer alır .

• Kamış yaprağı kıkırdağı, septumu ve burun deliklerini ayıran ince kemikleri birbirine bağlar.

C. Dış burun kasları

Bu kaslar, cilde tutunan, burnu genişletmeye ve daraltmaya yardımcı olan kaslardır.

D. burun derisi

Özellikler: İnce, hareket etmesi kolay, yapışkan, birçok yağ bezi ile. Burun ucu ve kıkırdaklar dışında deri kalındır.

e. Ayrıca kan damarları ve sinirler vardır.

1.2 İç burun

İç burun (veya alveolar boşluk), ön burun deliğinden arka burun deliğine kadar olan kısımdır. Ortada nazal septum adı verilen bir septum bulunan, mukozal tabakalarla kaplı iki çukura bölünmüştür. Burun boşluğu iki spesifik bölgeye ayrılır: solunum bölgesi ve koku alma bölgesi.

a. burun girişi

Bu, dış burnun kıkırdaklı kısmına karşılık gelen burun boşluğunun ilk kısmıdır. Nazal vestibül deri, saç folikülleri ve birkaç yağ bezi ile kaplıdır. Bu alan genellikle birçok mikroçip içerir.

B. Burun boşluğu

Burun boşluğu, burnun içinde geniş bir boşluktur. Bölmeler bölmeler ile 2 özel bölüme ayrılmıştır. Bu bölünme, burnun koku alma ve iklimlendirme işlevlerini düzgün bir şekilde yerine getirmesine yardımcı olur.

Burun boşlukları solunum mukozası epiteli ile kaplıdır. Nemi korumaktan, tozu bloke etmekten ve burnu alerjenlerden ve çevreden gelen tahriş edicilerden korumaktan sorumlu olan birçok burun kılları ve mukoza bezleri vardır.

C. Burun delikleri arası kıkırdak ayrım

Nazal septum düz bir kemik parçasıdır, ön kısım nazal septumun kıkırdağıdır ve alt kısım baston kemiğidir.

Basitçe söylemek gerekirse, burun kemiği göz kapağının ortasında hissedilebilir, kıkırdak burun ucundan ortasına kadar uzanır. Nazal septum, burun boşluğu ile devam ederek burun deliklerini böler. Mukoza, vestibüldeki tüm nazal septumu kaplar.

D. Burun yuvası arka plan

Burun boşluğunun tabanı (veya ağzın çatısı), maksillanın palatal süreçleri ve palatin kemiğinin enine parçaları tarafından oluşturulur. Burun tabanı genellikle yaklaşık 5 cm genişliğindedir ve genellikle koku alma sisteminin duyu sinirlerinden geçer. Mukoza zarları ile kaplıdır.

e. arka burun delikleri

Burun boşluğunun arkasında arka burun delikleri adı verilen iki açıklık vardır. Arka burun deliği, nazofarenkse ve solunum sisteminin geri kalanına hava getirmekten sorumludur.

F. Burun valfi:

Burun valfi sıcaklık, nem (%98'e kadar su doygunluğu) sağlar ve burun boşluğuna hareket ederken havayı filtreler.

Nazal valv, hava yollarının en dar geçididir. Dış nazal valv genellikle intraseptal nazal valvden daha büyüktür.

G. Burun boşluğuna drenaj:

Sinüsleri birbirine bağlayan hava yolu epiteli, burnun altındaki zara sıkıca bağlıdır. Her paranazal sinüste, burun boşluğuna drenaja izin veren küçük bir açıklık vardır.

1.3 Sinüs

Paranazal sinüsler, burun duvarının kemiklerinde bulunan içi boş oyuklardır. Sinüslerin duvarları mukoza (burun boşluğuna benzer) ile kaplıdır, siliyer tüy hücreleri her zaman bir yönde titreşerek buruna mukus süpürür. Bu nedenle normalde sinüsler boş, havadar ve kurudur.

Dört grup sinüs, ön sinüsler, etmoid sinüsler, maksiller sinüsler ve sfenoid sinüsler vardır. 

Sinüslerin herhangi birindeki bir anormallik sinüs problemlerine neden olur.

Sinüsler, sesin yankılanmasından, burun mukozasının nemlendirilmesinden ve havanın ısınmasından sorumludur. Ayrıca yüz kemiklerinin ağırlığını da hafifletir.

1.4. Burundaki kaslar

Burun hareketleri derinin derinliklerinde bulunan yüz ve boyun kas grupları tarafından kontrol edilir. Birbirine bağlı ve burnun hareketlerinden sorumlu 4 grup kas vardır. Bazı insanlar bu kasları burun deliklerini kapatmak ve sudayken suyun girmesini önlemek için kullanabilirler.

1.5 mukozal

a. mukoza

Burun boşluğunun iç astarı burun mukozasıdır. 2 bölgeye ayrılmıştır:

• Koku alma sinir liflerinin üzerindeki küçük alana koku alma bölgesi denir. Enfeksiyon bu bölgedeyse koku alma sinirlerini meninkslere kadar takip etmek kolaydır.
• Burun deliklerinden solunan havanın akışı iki yönde olacaktır: üst kanala göre koku alma alanına - orta ve alt girintilere göre nefestir.
• Aşağıdaki geniş alan solunum bölgesidir. Bu alan kırmızımsı-pembe bir mukozaya sahiptir ve genellikle burun pullarında kuruyan tozlu viskoz bir madde salgılayan birçok mukoza bezi bulunur.

B. Burun kılı

Burun deliklerinde, atmosferdeki havanın filtrelenmesinde ve nemlendirilmesinde önemli rol oynayan kıllar bulunur. Burun kılları, patojenlere karşı bir savunma mekanizması görevi görerek toksik katı maddeleri ve havadaki partikülleri uzaklaştırır.

Hem burun delikleri hem de burun boşluğu mukoza zarları, kirpikler ile kaplıdır. Zar, mukus adı verilen yapışkan bir madde salgılar. Bu mukus ve kirpikler havayı filtrelemeye yardımcı olarak mikroorganizmalar, toz parçacıkları gibi yabancı istilacıları önler. Mukus ayrıca havayı nemlendirmeye yardımcı olur. Mukoza zarının altında, havayı vücut sıcaklığına uyacak şekilde ısıtan kan kılcal damarları vardır.

C. Kan damarı:

Mukozal epitelin altında yoğun lenfatik hücreler ve venöz pleksus adı verilen kan damarları bulunur. Havayı ciğerlere girmeden önce ısıtma etkisine sahiptir. Bu nedenle, bu pleksuslar hasar gördüğünde, hasta genellikle bol miktarda kanar (burun kanaması).

2. Burnun İşlevi

2.1 Solunum

Burnun ana işlevi, solunum sisteminin geri kalanına hava sağlamak ve düzenlemektir. Normal ventilasyon, solunumun normal çalışması için gerekli bir koşuldur.

Burun, bir kan damarı ağı olan burun mukozası sayesinde havayı ısıtır, nemlendirir ve temizler. Toz, bakteri ve küçük yabancı cisimler, burun kılları ve mukus tarafından nazal vestibülde tutulur. Bu maddeler boğaza düşer ve yutulur veya tükürülür. Saç hücreleri dakikada 400 ila 800 vuruş hızında hareket eder. Akciğerlere giren hava önemli ölçüde temizlenir. Ağızdan nefes alırsanız, yabancı cisimler doğrudan boğaz, gırtlak, soluk borusu, bronşlara girer ve kolayca hastalığa neden olur.

Submukozadaki hücre sistemi fagositler ve IgE, IgG, IgA, IgM gibi bağışıklık sıvıları üretir...

Ayrıca burundan nefes almanın alt solunum yollarında negatif basınç oluşturma etkisi de vardır. Bu fenomen, akciğerlerin iyi bir şekilde havalandırılmasını ve ağızdan nefes almaktan daha fazla oksijen alınmasını sağlar.

Burnun tamamen veya kısmen tıkanması farenjit, tracheitis, bronşiolit vb. bir dizi solunum yolu hastalığına yol açabilir.

2.2 Koku duyusu

Burun ayrıca koku alma sisteminde önemli bir rol oynar . Burun, koku alma sinir hücrelerinin bölgesidir ve insanın koku algısından sorumludur.

Koku alma işlevi, koku bezleri ve duyu nöronlarını içeren üst odadaki koku alma mukozası tarafından 2-3 cm2'lik bir alana sahip gerçekleştirilir. 

Bu bölgedeki mukoza tuğla kırmızısı, ince, az bezli, az kan damarlı, az salgı tüylü.

Kokular, duyu hücrelerinin üzerindeki mukoza zarında çözülür ve koku alma sinirinin uyarılmasına neden olur. Sinir hücreleri kirpikler şeklindedir. Normalde her insanda yaklaşık 1 milyar koku alma hücresi bulunur. Bu nedenle koku moleküllerinin koku alma hücreleri ile temas alanı yaklaşık 500 - 700 cm2'dir. Bu, insanların nispeten hassas bir koku alma duyusuna sahip olmasına ve birçok farklı kokuyu ayırt etmesine yardımcı olur.

Koku hücreleri, bu uyaranları koku ampulüne iletmekten sorumludur. Koku soğancığında, uyarıları koku soğancığı yoluyla ve serebral korteksteki koku alma merkezlerine ileten ara hücreler vardır. Bu merkezler kokuları analiz etmekten sorumludur.

Koku duyusu, insanların alışkanlık dediği, içgüdüsel, uzun süreli, anımsatıcı bir duyudur.

Burun, koku alma duyusunun zarar görmesine ve işlev bozukluğuna karşı çok hassastır. Burun tıkanıklığı kokuların algılanmasını büyük ölçüde etkiler.

Ek olarak, koku alma duyusu, tükürük ve mide suları salgılamak için refleksleri uyarır. 

2.3 Telaffuz işlevi

Konuşma genellikle akciğerlerden gelen basınçla üretilir. Bununla birlikte, bazı insanlar burun sesleri denilen burundan gelen havayı kullanarak konuşma üretebilirler.

Burun boşluğu, nazal sesler üretir ve seslendirme sırasında hava titreşimlerini emer ve telaffuzda önemli bir rol oynayan faringeal ve gırtlak kaslarının koordinasyonunu yöneten uyaranlara dönüştürür.

Burundan ses çıkarmak için, ağız ve burundan havanın kaçmasına izin vererek ünlüleri ve ünsüzleri çıkarmak için ağzınızın çatısını indirmeniz gerekir.

Burun, ses üzerinde bir etkiye sahiptir ve her kişinin farklı tınısını ve yankısını yaratır. Burun boşluğu kapatıldığında veya arka veya ön burun delikleri kapatıldığında, ses rezonansını kaybeder ve tınısı değişir, buna kapalı burun sesi denir.

Özetle, burun nefes almaktan, koku alma algısından ve telaffuzdan sorumludur. Enfekte olursa, burun tıkanıklığı burnun normal işlevini etkileyecektir. Silmek için yumuşak bir havlu kullanarak burnu temizleyin, burun boşluğunu silmeye çalışmayın, burun akıntısını temizlemek için burun damlası kullanın. Burnunuzu çok sık emmeyin, burun zarlarını etkiler, kanamaya neden olur veya burun boşluğunun şişmesine neden olur. Lütfen burun bölgesini nazikçe ve düzgün bir şekilde koruyun ve özen gösterin.

>> Burun, her insanın yüzünün önemli ve belirgin bir parçasıdır. Burun estetiğin yanı sıra birçok solunum fonksiyonuna da sahiptir. Bu aynı zamanda günlük kazalarda kolayca yaralanan bir parçadır. Burun kırıkları, maksillofasiyal bölgedeki kemiklerin en sık görülen kırık tipidir.

Doktor Doan Thi Hoai Trang