VAS Skoru Nedir? VAS Ölçeği ile Ağrı Değerlendirme Yöntemleri
Ağrı, hastaların sağlık kuruluşlarına başvurularında %70 oranla en sık bildirilen semptomdur[1]. Ancak ağrı subjektif bir deneyim olduğundan ölçümü zordur. İşte tam bu noktada VAS skoru (Görsel Analog Skala) devreye girerek klinisyenlere nesnel veriler sunar.
VAS Skoru Nedir? Nasıl Çalışır?
100 mm uzunluğunda düz bir çizgi üzerinde "ağrı yok" ile "dayanılmaz ağrı" arasındaki skalayı temsil eden VAS ölçeği, 1978'den beri klinik pratikte aktif kullanılıyor[2].
Şekil 1: Standart VAS ölçeği görseli - Hastalar çizgi üzerinde işaretleme yaparak ağrı şiddetini belirtir
VAS Ölçeği Kullanım Adımları
- Hastaya 100 mm'lik yatay çizgi gösterilir
- Sol uç "hiç ağrı yok", sağ uç "hayal edilebilecek en şiddetli ağrı" olarak açıklanır
- Hastadan mevcut ağrı düzeyini çizgi üzerinde işaretlemesi istenir
- İşaretin sol uca olan mesafesi mm cinsinden ölçülerek kaydedilir (0-100 arası)
VAS ile Diğer Ağrı Ölçekleri Karşılaştırması
| Ölçek | Avantajlar | Dezavantajlar | Kullanım Alanı |
|---|---|---|---|
| VAS | Yüksek hassasiyet (1mm=1 puan) | Görsel bozukluğu olanlarda kullanılamaz | Kronik ağrı takibi |
| NRS (Sayısal Derecelendirme) | Hızlı uygulanabilirlik | Sadece 0-10 arası kaba ölçüm | Postoperatif ağrı |
| Wong-Baker Yüz Skalası | Çocuklar için uygun | Kültürel farklılıklardan etkilenebilir | Pediatrik populasyon |
VAS Ölçeğinin Klinik Faydaları
- Demans hastalarında bile %82 doğrulukla ağrı değerlendirme imkanı[3]
- Farklı ölçüm zamanlarında karşılaştırma yapabilme
- Ağrı tedavisinin etkinliğini kantitatif olarak izleme
VAS Skoru Nasıl Yorumlanır?
Uluslararası Ağrı Araştırmaları Derneği (IASP) VAS skorlarını şu şekilde sınıflandırır:
- 0-4 mm: Ağrı yok
- 5-44 mm: Hafif ağrı
- 45-74 mm: Orta şiddette ağrı
- 75-100 mm: Şiddetli ağrı
Şekil 2: VAS ölçeği nöropatik ağrı değerlendirmesinde sıklıkla kullanılıyor
VAS ile Tedavi Etkinliğini Ölçme
Randomize kontrollü bir çalışmada[4], VAS skorunda 20 mm'lik azalma klinik olarak anlamlı kabul ediliyor. Örneğin:
- Başlangıç VAS: 80 mm (şiddetli ağrı)
- 1 haftalık tedavi sonrası VAS: 55 mm (orta ağrı)
- Bu 25 mm'lik düşüş tedavi etkinliğini kanıtlıyor
Kronik ağrı yönetiminde uzmanlaşmış doktorlar, SignsSymptomsList'in bu kapsamlı rehberinde belirtildiği gibi, VAS ölçümlerini 4-6 haftalık aralıklarla tekrarlayarak tedavi algoritmalarını optimize ediyor.
VAS Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Ölçüm öncesi hastaya net talimat verilmeli
- Görsel veya bilişsel bozukluğu olanlarda alternatif yöntemler tercih edilmeli
- Ölçümler aynı pozisyonda ve benzer zamanlarda yapılmalı
- Skala üzerindeki işaretlemeler kalemle değil, dijital araçlarla ölçülmeli